Wolfgang Amadeus Mozart
Geboren in Salzburg op 27 januari 1756
Overleden in Wenen op 5 december 1791
Zijn uitzonderlijk muzikale talent werd al vanaf 4-jarige leeftijd zichtbaar. Toen hij 6 jaar oud was, speelde hij in Schönbrunn in Wenen voor keizerin Maria Theresia, haar man Frans I en hun dochter Maria Antonia, de toekomstige koningin van Frankrijk, Marie-Antoinette. In 1765 bezocht hij samen met zijn vader tijdens een lange rondreis door Europa ook een aantal Nederlandse steden. Op 12-jarige leeftijd componeerde hij zijn eerste opera’s (Bastien en Bastienne, en La Finta Simplice).
In 1769, toen 13 jaar oud, werd Mozart benoemd tot onbezoldigd concertmeester aan het hof van de aartsbisschop van Salzburg. Op 11 april hoorde hij in de Sint-Pietersbasiliek in Rome het Miserere van Allegri, waarvan de bladmuziek geheim was. Voor Wolgang geen probleem: Hij wist de vierstemmige compositie na één keer horen feilloos op papier te zetten!
Bijzonder was ook zijn stijl van componeren. Zelfs de meest uitgebreide orkestwerken schreef hij in één keer foutloos op papier. De muziek had hij al gehoord nog vóórdat deze ook maar één keer was gespeeld. Zijn laatste opera, La Clemenza di Tito, ging vlak voor zijn overlijden in 1791 in première.
Verschillende personen zijn voor Mozart van grote betekenis geweest:
- Zijn vader Leopold, zelf componist, met wie hij aanvankelijk een zeer hecht contact had, Leopold zag al vroeg het muzikale talent van zijn zoon, trok met hem heel Europa door en trachtte alles, dat zijn muzikale carrière zou kunnen dwarsbomen, tegen te houden. Dat nam Wolfgang hem op een gegeven moment niet in dank af. De relatie raakte zwaar verstoord.
- Zijn aanvankelijke liefde voor Aloysia Weber, die niet werd beantwoord en zijn daarop volgende liefde voor haar zus, Constanze Weber, met wie Wolfgang in 1782 tegen de zin van zijn vader trouwde. Het ontstaan van een op liefde gebaseerd huwelijk was iets waarmee Mozart zich al vanaf jonge leeftijd bezig hield.
- Zijn ontmoeting en samenwerking met de librettist Lorenzo da Ponte, die weer goed bevriend was met Giacomo di Casanova, welke hebben geleid tot drie van de meest bekende opera’s van Mozart (Le Nozze di Figaro, Don Giovanni en Così fan Tutte) met als rode draad de vrijzinnige aristocratische erotiek van de 18e eeuw.
Relaties en erotiek werden een belangrijk thema in zijn werk. Aanvankelijk had hij zeer ondeugende erotische briefwisselingen met een vroegere nicht, maar later klinkt twijfel over ontrouw en erotisch avonturisme in zijn muziek door. Naast gloeiende passie en virtuoze verleiding horen we diepgevoelde deceptie. Vrijwel geen enkel werk van Mozart kan in een hok geplaatst worden. Gloeiende passie, virtuoze verleiding, maar ook diepgevoelde deceptie over ontrouw. De kracht van zijn opera’s wordt goed verwoord in een briefpassage nav Don Giovanni, waarin hij het volgende schrijft over de suggestie van de muziek:
‘In de ongrijpbaarheid van het gebeuren, in de velerlei uitleg waarvoor de motieven vatbaar zijn, in het zich bewust worden van een geheim, is onze diepe bevrediging gelegen: Niet in het ontraadselen daarvan: De poging daartoe is een spel, maar het raakt de zaak niet….’
Het verklaart, waarom je een oneindig aantal keren naar zijn opera’s kan luisteren en steeds weer iets nieuws ontdekt.
Mozart is maar 35 jaar geworden. Zijn vroege overlijden heeft hem niet verhinderd een omvangrijk oeuvre na te laten. O.a. 47 symphonieën en 25 pianoconcerten ten spijt, staat hij door zijn 19 opera’s vooral te boek als groot operacomponist.
Opera’s
Così fan Tutte
Don Giovanni
Le Nozze di Figaro
Die Zauberflöte